Corpus sigillorum Poloniae

Opracowanie korpusu pieczęci średniowiecznych związanych z ziemiami polskimi

Pieczęcie pojawiły się w Polsce najpóźniej w XI wieku, a upowszechniły jako podstawowy środek uwierzytelniania dokumentów w wieku XIII. Te rozproszone w różnych miejscach materiały stanowią istotny element kultury i historii dawnej Polski. Łącząc inskrypcję z obrazem, są nośnikiem informacji na temat osób, instytucji, kultury materialnej epoki. Przez swoją symbolikę wskazują na idee polityczne i teologiczne, którym hołdowali ich dysponenci.

Międzynarodowy Słownik Sfragistyczny definiuje korpus pieczęci jako możliwie kompletny spis pieczęci określonego kraju, regionu, pewnej kategorii dysponentów, danego typu lub pochodzących z wybranego okresu. Początki inicjatyw przygotowywania krajowych korpusów pieczęci sięgają połowy XIX wieku. Same edycje, w związku z potrzebnym do ich realizacji nakładem pracy, zaczęły być publikowane stosunkowo niedawno. We Francji, mimo zapoczątkowania prac już w połowie XIX stulecia, pierwszy tom korpusu udało się opublikować dopiero w 1980 r.

Pomysł przygotowania korpusu pieczęci polskich podnoszono już w pierwszej połowie XX wieku. Postulaty te charakteryzował jednak wysoki poziom ogólności. Sygnalizowały one potrzebę, ale nie kreśliły ścieżek mających prowadzić do realizacji projektu. W czasach PRL zamysł edycji nabrał najbardziej konkretnych kształtów. Stało się to dzięki zaangażowaniu Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych. Niestety, inicjatywa ta nie została doprowadzona do pomyślnego końca. Na początku lat 90. XX w. projekt edycji pieczęci polskich podjęło środowisko historyków lubelskich. W efekcie powstała kartoteka materiałów sfragistycznych związanych z ziemiami polskimi, ale zebrane informacje źródłowe nie doczekały się publikacji.

Projekt realizowany zakłada przygotowanie publikacji rozpoznanych pieczęci średniowiecznych związanych z ziemiami polskimi. W efekcie powstać ma edycja materiałów sfragistycznych, a także cyfrowe repozytorium średniowiecznych pieczęci, zawierające dane o pieczęciach już notowanych w literaturze, stopniowo weryfikowanych w oparciu o materiały archiwalne, biblioteczne i muzealne oraz uzupełnianych o informacje na temat niepublikowanych dotąd pieczęci. W pierwszym z trzech etapów, zaplanowanym na lata 2023-2027, zostanie stworzone odpowiednie narzędzie informatyczne do gromadzenia danych oraz repozytorium zbierające informacje na temat średniowiecznych polskich pieczęci.