Nasza historia

Pragnienia i determinacja

Centrum Studiów Mediewistycznych przy Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II wyrosło z pragnień i determinacji grupy badaczy z wielu polskich ośrodków, którym leży na sercu realizacja zespołowych projektów o szczególnym znaczeniu dla polskiej historiografii, prowadzonych we współpracy z zagranicznymi ośrodkami naukowymi. Grupa inicjatorów była nieliczna, ale ich plany i marzenia w dużej mierze odzwierciedlały potrzeby środowiska polskich mediewistów.

Sytuacja w regionie

Na świecie istnieje kilkadziesiąt instytutów mediewistycznych, które działają na różnych zasadach, zwykle w ramach struktur uniwersyteckich. Najczęściej są związane z realizacją określonych zadań badawczych czy organizacyjnych. W naszym regionie najbardziej znane jest Centrum medievistických studií w Pradze, powstałe w 1998 roku, z którym współpracuje wielu polskich historyków. O pięć lat starszy jest Medieval Studies Department w ramach Central European University w Budapeszcie, który obok projektów badawczych i publikacyjnych prowadzi studia magisterskie i doktorskie.

Jedna z pierwszych dyskusji nad powstaniem Centrum Studiów Mediewistycznych | 10.02.2022

Dyskusja

Kiedy w styczniu 2022 roku rozpoczynaliśmy dyskusję na temat potrzeby i możliwości założenia ogólnopolskiego centrum mediewistycznego, jego przyszła lokalizacja i ramy organizacyjne nie były oczywiste. W trakcie dyskusji online pojawiały się różne pomysły i oczekiwania. Padały również głosy kwestionujące sens tworzenia takiego ośrodka. Wyrażano obawy, czy ta inicjatywa nie podzieli naszego środowiska mediewistycznego. Rozważaliśmy usytuowanie centrum w strukturach PAN lub jednego z polskich uniwersytetów. Jako możliwe miejsca lokalizacji ośrodka wskazywano Warszawę i Kraków.

Projekty badawcze

Równolegle do dyskusji na temat struktury i lokalizacji kształtowały się projekty badawcze, który miały być przez ten ośrodek realizowane. Chodziło w pierwszym rzędzie o długoterminowe projekty edytorskie, inwentaryzacyjne i bibliograficzne, realizowane przez ogólnopolskie zespoły badawcze, których wyniki miały być udostępniane w formie publikacji drukowanych i cyfrowych baz danych. Wśród tych projektów znalazły się edycje dokumentów z Archiwum Watykańskiego oraz z dawnego Archiwum Wielkich Mistrzów, przechowywanych obecnie w Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz w Berlinie-Dahlem, korpus polskich pieczęci średniowiecznych, a także katalog rękopisów z dawnego księgozbioru klasztoru kanoników regularnych w Żaganiu, znajdujących się w Bibliotece Uniwersyteckiej we Wrocławiu.

Do tych czterech projektów doszły z czasem mniejsze zadania. Jednym z nich było stworzenie bibliografii polskiej mediewistyki związanej z systematycznym wprowadzaniem informacji o polskich publikacjach mediewistycznych do największej cyfrowej bazy bibliograficznej, jaką jest International Medieval Bibliography. Tu także pojawił się projekt dokończenia zaawansowanych prac prowadzonych przez wiele lat przez Ryszarda Tatarzyńskiego nad katalogiem średniowiecznych rękopisów z klasztoru dominikańskiego we Wrocławiu. Uznaliśmy również, że obok pracy badawczych konieczne jest szkolenie młodych mediewistów w zakresie źródłoznawstwa i nauk pomocniczych historii, którym przyznaje się coraz mniej miejsca w uniwersyteckim curriculum. Formacji warsztatowej młodych mediewistów ma służyć cykliczna szkoła letnia, organizowana w różnych ośrodkach polskich.

Decyzja

Wreszcie wiosną 2022 roku grupa ponad dwudziestu osób zaangażowanych w dyskusję na temat ogólnopolskiego centrum studiów nad średniowieczem zdecydowała podjąć formalne działania zmierzające do stworzenia niewielkiego, zinstytucjonalizowanego ośrodka, działającego na nowych zasadach – poza istniejącymi strukturami akademickimi – i realizującego długoterminowe projekty, koordynowane przez badaczy z różnych środowisk mediewistycznych.

Centrum Studiów Mediewistycznych przy Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II zostało powołane przez Rektora KUL 1 kwietnia 2022 roku, zaś dwa tygodnie później ukonstytuowała się piętnastoosobowa międzynarodowa Rada Naukowa CSM, w skład której wchodzą uczeni o uznanym dorobku z dziesięciu polskich i trzech zagranicznych ośrodków zagranicznych. Stałymi członkami Rady są prezes Polskiego Towarzystwa Historycznego i przewodniczący Stałego Komitetu Mediewistów Polskich. Do kompetencji Rady należy między innymi ocena projektów badawczych realizowanych przez Centrum, zgłaszanie kandydata na dyrektora, a także opiniowanie wniosków dotyczących zatrudnienia pracowników etatowych Centrum.

04.07.2022, Lublin - Katolicki Uniwersytet Lubelski. Powołanie dr hab. Pawła Krasa na dyrektora Centrum Studiów Mediewistycznych Fot. Tomasz Koryszko/KUL

Misja

Zadaniem Centrum jest stworzenie miejsca dla dużych, zaplanowanych na wiele lat projektów badawczych, których realizacja w ramach istniejącego systemu grantowego jest trudna lub wręcz niemożliwa. CSM jest jednostką autonomiczną, działającą ponad strukturą wydziałową i podlegającą bezpośrednio Prorektorowi KUL ds. nauki i kadr. Centrum ma charakter ogólnopolski, o czym świadczy zarówno skład Rady Naukowej, jak i curricula jego pracowników i współpracowników. Na etatach pracują tutaj osoby, które swoje stopnie naukowe uzyskały na różnych polskich uniwersytetach. Większość z nich to młodzi badacze, którzy niedawno otrzymali stopień doktora lub jeszcze przygotowują swoje rozprawy doktorskie.

Mamy nadzieję, że powstanie Centrum Studiów Mediewistycznych pozwoli naszemu bardzo licznemu i różnorodnemu środowisku mediewistycznemu na jeszcze lepszą współpracę, realizację ważnych dla nas wszystkich projektów badawczych i promocję dorobku polskiej mediewistyki za granicą!

Paweł Kras, dyrektor Centrum Studiów Mediewistycznych

Scroll to Top