Konferencja „Procesy ewangelizacyjne”

Celem panelu jest zarysowanie tła problemowego dla głównego tematu konferencji, który dotyczy późnego średniowiecza. Rozumiemy, że trudno odnosić się do stanu chrystianizacji w późnym średniowieczu, nie mając solidniejszego rozeznania w jego stanie w okresie wcześniejszym. Jednak dla większości podstawowych kwestii związanych ze stanem chrystianizacji do XII w. trudno uzyskać wystarczająco pewne wnioski, z których ponadparafialne struktury organizacyjne Kościoła i organizacja życia monastycznego, mimo wielu znaczących braków, są najlepiej rozpoznane, ale tylko dlatego, że te sprawy najczęściej pojawiają się w źródłach.

Z tego względu paneliści skupią się na omówieniu trudności badawczych związanych z podejmowanymi w historiografii i archeologii próbami uzyskania pełniejszego obrazu. Panel jest pomyślany tak, aby skonfrontować ujęcie historyków i archeologów, ale też różnice między historykami a archeologami. Zakładana polifonia poglądów ma jeszcze bardziej uświadomić, że mimo znacznego rozszerzenia podstawy źródłowej w archeologii w ostatnich dekadach i niewielkiemu postępowi w tej kwestii, jeśli chodzi o klasyczne źródła historyczne, doszło do dość znacznej zmiany poglądów w porównaniu do niemal konsensusu, który panował do lat dziewięćdziesiątych XX w., a który z perspektywy stanu obecnego można określić jako nazbyt optymistyczny.

Z proponowanych zagadnień węzłowych zarówno dla panelistów, jak  i dyskutantów za szczególnie ważne można uznać następujące:

• stan wiedzy o stopniu chrystianizacji w świetle źródeł pisanych;
• ograniczenia badawcze tej kategorii źródeł;
• stopień rozpoznania stanu chrystianizacji mierzony w kategoriach rozwoju instytucjonalnego Kościoła, akceptacji nowej wiary przez różne warstwy społeczne, sposobu transmisji zasad wiary do szerszych warstw społecznych;
• co archeologia może powiedzieć o stanie chrystianizacji w świetle najnowszych badań z uwzględnieniem różnic regionalnych;
• jaki jest stopień rozpoznania stanu chrystianizacji mierzony w kategoriach dostępnych badaniom archeologicznym, a zatem chrystianizacją kultury materialnej (architektura sakralna, precjoza i drobniejsze zabytki wiązane z chrześcijaństwem);
• zmiany elementów kultury wiązanych ze starą religią i symptomy materialne upowszechniania się nowej religii (np. obrządek pogrzebowy).